Конституциялық реформалардан кейін азаматтардың саяси өмірге қатысу мүмкіндігі кеңейді. Ауыл әкімдерін сайлау және Мәжіліске бір мандатты округтен депутаттардың келуі – соның айқын көрінісі.
2022 жылғы референдумнан кейін қоғамда саяси мәдениет жаңа деңгейге көтерілді. Бұрын тек орталық билік шешетін мәселелерге қазір жергілікті тұрғындар да ат салыса бастады. Азаматтар өз пікірін ашық айтып, мемлекеттік басқару ісіне араласу мүмкіндігіне ие болып отыр. Соның арқасында Мәжілісте аймақтардан сайланған депутаттардың үлесі артты.
Үнзила Шапақ, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты:
-Сайлауға әр өңірден бір мандатты депутаттар сайланды. Қазір Мәжілістің қабырғасында жергілікті жерден келген 29 депутат отыр. Бір мандатты депутаттар отыр. Сонымен қатар егер бір мандатты депутаттарға көңілдері толмайтын болса, олардың мандатын қайтаруға халықтың құқығы бар. Ол сайлау округінің сайлаушылардың құқығы. Сондықтан халықтың, сайлаушылардың кері байланысы депутаттармен байланысы мықты.
Тағы бір қуантарлық жайт – ауыл әкімдерін тікелей сайлау тәжірибесі толық енгізілді. Бұл халықтың өз өкілі арқылы жергілікті билікке ықпал етуіне жол ашты. Бұрын тек сын айтқан азаматтар қазір шешім қабылдауға тікелей қатысып отыр. Сондай-ақ олардың дауысқа түсуге де мүмкіндігі бар. Мәселен, жуырда сайланған 3 мың әкімнің 800-і өзін-өзі ұсынған.
Қазбек Майгелдинов, саясаттанушы:
-Бұл халықтың ортасынан өзінің ауылында билікке тікелей қатысуға мүмкіндік алған азаматтардың саны көбейді деген сөз. Сонымен қатар мысалы былтырдан бері пилоттық режимде 45 аудан әкімі сайлауы тікелей өтті. Ал енді биылдан бастап, аудан және облыстық маңызы бар қалалардың әкімін осылай тікелей сайлау арқылы сайлау жүргізу қарастырылып отыр.
Бұған қоса, қоғамдық бақылау туралы заң қабылданып, мемлекеттік қызметке ашық байқау жүйесі енгізілді. Азаматтар кез келген деңгейде өз ұсынысын білдіріп, билікке тікелей ықпал етуге мүмкіндік алып отыр. Сарапшылардың айтуынша, бұл үрдіс тоқтамауы тиіс. Себебі халық белсенділігі – демократиялық дамудың басты кепілі.
Авторлары: Дана Әлиева, Айдос Меделбеков
