Сындарлы сабақтастық кезеңі

Осы уақыт аралығында сындарлы сабақтастық салиқалы жалғасын тауып, Мемлекет басшысы ұсынған «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасы сәтті іске асырылып келеді. Президент ұсынған өзекті бастамалар халықтың көкейкесті мәселелерінің түбегейлі шешімін тауып, қазақстандықтардың әл-ауқатын көтеріп, тұрмысын жақсартуға оң ықпалын тигізуде.

Ел тілегі ескерілді

Жер дауы мен жесір дауы көне дәуірден бері қазақ халқы үшін аса маңызды болған. Содан шығар, 2016 жылы елімізде жер­ді шетелдіктерге сату мен жал­ға беруге қарсылық білдір­ген халық тілегін ескерген Ел­басы Нұрсұлтан Назарбаев осы мәселе бойынша 5 жылға мораторий жариялаған болатын. Биыл оның мерзімі аяқталмақ. Осыған орай, Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Ұлт­тық қоғамдық сенім кеңе­сінің кезекті отырысында ауыл шаруашылығы жерін шетел­діктерге сатуға, жалға беруге арнайы тоқталып, президенттік заң шығару бастамасын пайдаланып, жерге қатысты заң жобасын Мәжіліс қарауына ұсынған еді.

Таяуда Президент Парламент қабылдаған «Қазақстан Рес­пуб­ли­касының кейбір заң­на­малық актілеріне жер қаты­настары мәселе­лері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңға қол қойды. Осы­лай­ша, қоғамды жылдар бойы тол­ған­дырған жер мәселесі түбегейлі шешімін тапты.

Ата-бабамыз ақ найзаның ұшымен, ақ білектің күшімен қорғап, ұрпағына аманат еткен қазақ жері шетелдіктерге сатылмайтын және жалға берілмейтін болып шешілді. Қасым-Жомарт Тоқаев жер мәселесі мен ел мәсе­лесінің, яғни өзі ұсынған «Ха­лық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасымен өзектес екен тағы бір мәрте аң­ғартты. Мемлекетшілдік сая­сатының біріз­ділік­пен жүзеге асатынын, оның нәти­­жесі халықтың ойымен қашанда үнде­се­тінін тағы бір мәрте дәлелдеді.

Сонымен қатар кейінгі екі жыл ішінде халық тұрмысына қатысты бірқатар игі бастама жүзеге асты. Мәселен, бір­жолғы кредиттік амнистия жарияланып, 500 мың адамның несиесі кеші­ріл­гені мәлім. Сондай-ақ ком­муналдық төлем­дердің тарифі төмендетілді. Оны төлеу үшін аса мұқтаж жандар қосымша кө­мек алды. Қаржы нарығын рет­теу және да­мы­ту агенттігіне Ұлт­­тық банкпен бір­ле­сіп, қазақ­стан­дық бизнеске несие беру көлемін азайтпау жөнінде шара­­лар қа­былдауға тапсырма берілді. Қол­же­тім­ді несие беру, көктемгі егіс науқа­нын жүр­гізу, жұмыс орындарын ашу және сақтау үшін айтарлықтай қаражат бөлінді.

700 мыңнан астам компания мен кәсіпкерлердің салық жүк­темесі азайтылды. Сол арқылы олар 1 трлн теңгеге жуық қар­жы үнемдеуге мүмкіндік ал­ды. Президенттің тапсырмасы­мен 2020 жылы 492,5 мың педагогтің жалақысы 25 пайызға өсті. 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап тағы да 25 пайызға ұлғайтылды. Ал пе­дагогикалық бағытта білім алып жатқан студенттердің стипендиясы 26 мыңнан 42 мың теңгеге дейін көбейтілді.

Былтыр тұрғын үй құ­ры­лысы­ның қарқыны 11,2%-ға өскен. Бірақ пайдалануға беріл­ген дайын үйлер­дің 40%-ы тек Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент қала­ларын­да салынғанына көңіл аударған Пре­зи­дент ауылдық мекендерде де бас­пана салу қолға алынатынын жеткізді. Егер өңір­лерде баспана көптеп салын­са, ауыл­дарға жастарды, қажетті маман­­дарды тартуға болатыны сөзсіз. Жас­тар демек­ші, Мемлекет басшысы мемлекет­тік қыз­меттің тиімділігін арттыру үшін дарынды жас кадрларға ерекше көңіл бөліп келеді. Прези­денттік жастар кадрлық резерві құрылғандығы – соның айғағы.

Кейінгі екі жыл әлемде де, елімізде де төтенше жағдайларға толы болды. Пре­зи­денттік сайлаудан көп өтпей-ақ Арыс­тағы қару-жарақ қоймасы жарылды. Соның салдарынан қаладағы үйлер қи­рап, көптеген тұрғын баспанасыз қал­ды. Осы бір сын кезде Мемлекет басшы­сы Арысқа арнайы барып, ахуалмен тікелей танысып қайтқаны есімізде. Ал былтыр Қордайдағы жанжал өзек­ті əлеуметтік мəселелердің тұ­тас шо­ғы­­рын көрсетіп берді. Өз­бек­станда жа­рыл­ған су қой­масы Мақтаралдағы ағайынды әбі­герге салды. Осындай жағ­­дайдың бəрінде Қасым-Жомарт То­қаевтың шұғыл ден қойып, батыл шешім қабылдауы халық­тың билікке деген сенімін күшей­те түсті.

Дағдарыс дауасы

Бір жыл бұрын дәл осы кезеңде Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы коронавирусты пандемия деп жариялап, шартараптың түк­пір-түкпірінің етек-жеңін қым­­­тауға кірісті. Бүкіл әлем бет­перде киіп, үйге тығылды. Жер-жа­­һан­ды теңселткен вирус Қа­зақ­­станды да айналып өткен жоқ.

Әлемде алшаң басқан індет­тің біздің еліміздегі қар­қы­ны Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың дер кезінде қабыл­да­ған шешімдерінің арқасында ай­тар­­лықтай бәсеңдеді. Мем­ле­кет басшысы коронавирус ін­­де­ті­нің өршіп, тез таралуы­на бай­­­лан­ысты халыққа Үндеу жа­рия­­лап, елімізде 30 күндік төтен­ше жағдай енгізіп, алғашқы тол­қын­н­ың алдын ала білді. Дер ке­з­інде қатаң карантин жария­ла­нып, сақтық шараларын сақ­тау­­дың ар­қасында эпидемия­лық жағ­дайдың тым ушығуына жол берілмеді.

Қасым-Жомарт Кемелұлы өз қыз­метінде халық денсаулығын қор­ғау, экономиканың тұрақты­лы­ғы мен даму қарқынын сақтау, білім беру салаларын басты на­­зар­да ұстады. Соған сәйкес ма­ңыз­ды шешімдерді жедел қа­был­дап, оны жүзеге асыруды Үкі­мет пен әкімдерге жүктеп, нәти­жесін жіті қадағалап отырды. Ең алдымен, Нұр-Сұлтан, Алма­ты, Шым­кент қалаларында шұ­ғыл түрде жаңа модульдік жұқ­палы аурулар ауруханалары, про­ви­зорлық стационарлар салын­­ды. 4,5 миллионнан астам адам­­­ға 42500 теңгеден қаржылай көмек көрсетілді. 1 миллионнан ас­там аза­матқа азық-түлік пен тұрмыс­тық заттар үлестірілді.

Пандемия кезінде 2 миллионға жуық азаматтың несие төлеу мерзімі кейінге шегерілді.

Індет басталысымен Мемле­кет бас­шы­­сының тапсырмасына сәйкес өңір­лер­дің әкімдері азық-түлік пен қызмет түр­лерінің бағасын бақылау жұ­мыс­тарын белсенді жүргізді. Соның арқа­­сын­да еліміздің азық-түлік қоры Қазақ­стан хал­қының қажеттілігін толық қам­тама­­сыз ете алды. Сон­дай-ақ Президент пан­де­­миядан қайтыс болған азаматтар рухы ал­­­дында тағзым ету үшін 13 шіл­дені Жал­­пы­ұлттық аза тұту күні деп жариялады.

Мемлекет басшысының тап­сыр­масы бойынша бюджет қара­жаты халықты жұмыспен қам­туға, шағын және орта бизнесті қол­дауға бағыттау үшін қайта қарал­ды. Атап айтқанда, жос­пар­­­ланған барлық іс-шара онлайн форматқа көшірілді. Елі­міз бойынша қашықтан оқу, қашықтан жұмыс істеу тәсі­лі ен­гізілді. Пандемия кезін­дегі үнем­­делген қаражат эконо­ми­ка­ның тұрақты дамуын қамтамасыз етуге, дағдарыстан зардап шеккен халықтың әл-ауқатын арттыруға және басқа игі істерге жұмсалды. Президенттің тапсырмасы бойынша пандемияның салдары мен одан туындаған экономикалық қиын­дықтарды еңсеруге 5,9 трлн теңге көлемінде қаржы бөлінді.

Эпидемияға қарсы іс-шараларға тартыл­ған медицина қызметкерлерін ынталан­дыру және материалдық қолдау мақ­сатында коронавирус жұқ­тыру қаупінің дәрежесіне қарай жалақы­лары­на үстем­еақы қосыл­ды. Дәрігерлер­дің жалақы­сын эко­номикадағы орташа жалақы деңгейіне дейін көтеру міндеті қойылды. Осы мақсатпен биыл республикалық бюджеттен 196,5 млрд теңге бөлін­ді. Қасым-Жомарт Тоқаевтың тікелей тапсырмасымен коронавирусқа қарсы QazCovid-in вакцинасы әзірленіп, Қазақ­стан пандемияға қарсы ем тапқан әлемдегі бес елдің қатарына қосылды.

Сонымен қатар, дағдарысқа қарсы «Жұмыспен қамтудың Жол картасы» бағдарламасы іс­ке қо­сылды. Оны жүзеге асыру үшін 1 трл­н теңге бөлінді. Пан­­де­мияның ауыртпалығына қара­мас­тан, өндіріс көлемі, ауыл ша­руа­­шылығы өнімдері, экспорт ұл­ғай­ды. Осы ретте IT және туризм салаларына тартылған ірі көлем­дегі инвестицияны айта кету керек. Соның нәтижесінде 300 мың жаңа жұмыс орны ашылмақ.

Саяси өзгерістер – уақыт талабы

Тұңғыш Президентіміз – Ел­ба­сы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан – 2050» Стратегия­сы­на сәйкес қоғамдық өмірді одан әрі демократияландыру ба­ғы­тында бірталай маңызды өзге­ріс жасалды. Президенттің бас­та­масы­мен Ұлттық қоғамдық се­нім кеңесі құрыл­ды. Онда көтеріл­ген көкейкесті мәсе­ле­лер жан-жақты зерделеніп, тиісті шешім­дерін тауып, еліміздегі демократиялық үрдіс­т­ерді одан әрі ілгерілетуге бағыт­талған бірқатар заң қабылданды. Соның ішінде, бейбіт шерулерге байланысты заңнамаға өзгерістер мен толықтырулар енгізіліп, митингілер тек хабарлама беру арқылы өткізілетін болды.

Сондай-ақ сайлау туралы заң­намаға да елеулі өзгерістер ен­гізілді. Атап айтқанда, саяси пар­тияларды құру мен тіркеу тала­бы едəуір жеңілдетілді. Пар­тия­­лар­дың сайлау тізімінде əйел­­дер мен жастар үшін 30 пайыз­дық мін­детті квота белгі­ленді. Бұл қадам əйелдер мен жас­­тар­­дың ел­дің қоғамдық-сая­си өмі­ріне бел­сене қатысуына қо­сым­ша мүм­кіндік берді. Атал­ған бас­­­та­­маның нәтижесі биыл­ғы Мә­­жі­ліс пен барлық деңгей­дегі мәс­­­ли­хаттар сайлауында анық аң­ға­рыл­ды. Мемлекет басшы­сы­­ның парламенттік оппозиция туралы ұсынысы да заңдас­тырылды.

Қоғамды демократияландыру бағы­тындағы тағы бір ма­ңыз­ды қадам – ауыл әкімдерін сай­­лау болғалы тұр. Биыл елі­мізде кенттердің, ауылдар мен ауылдық округтердің әкімдерін ті­келей сайлауға дайындық жүр­гізі­­ліп жатыр. Жоспар бойынша сай­лау тамыз-желтоқсан ай­ла­рын­да өткізу жоспарланған. Бұл елі­міздің қоғамдық-саяси өмірін­дегі елеулі оқиғаға айналатыны анық. Аталған мәсе­леге қатысты заң жобасы Пар­ла­ментте қызу талқыланып қабылданды.

Демократияландыру үдерісі мұ­нымен шектеліп қалмақ емес. Келесі маңызды қадам – аудан әкім­дерінің сайлауы болмақ. Осы бастамалардың ел өмірін демо­кра­тияландырып қана қоймай, жер­­гілікті басқару институтын ны­­ғайтуға елеулі ықпалын ти­гізуі тиіс.

Бұдан бөлек, Мемлекет бас­шы­сының бастамасымен адам құқы­ғын қорғау, əйелдер мен ба­ла­ларға қатысты зорлық-зом­бы­лық, адам саудасы, мал ұрлығы, браконьерлік, көлікті мас күйде жүр­гізу сынды қылмыстарға қар­сы заңнамалар қатаңдатылып, ал­дын алу шаралары күшейтілді.

Мемлекет басшысы ұсын­ған сырт­қы саясаттың 2020-2030 жыл­дарға арналған тұжы­рым­дамасында да сындарлы са­бақ­тастық бар. Ұлттық мүд­дені қорғай отырып, сыртқы сая­си және экономикалық басым­дық­тарды ілгерілетуге басты назар аударыла бермек. Елі­міз­дің стратегиялық саяси мақ­саты ретінде тәуелсіздікті, мемле­кет­тің егемендігін және аумақтық тұ­тас­тығын нығайту, сырт­қы сая­си бағыттың дербестігін сақ­тау көзделіп отыр. Сондай-ақ О­рта­лық Азия­да Қазақстанның көш­бас­шылық ор­нын нығайтуға және елі­міздің ұзақ мер­зімді мүдде­леріне ерекше екпін беріледі.

Тұжырымдама халықаралық және өңірлік тұрақтылық пен қауіпсіз­дік­ті қам­тамасыз етуге елеулі үлес қосу, шет мемлекеттермен екіжақты және көп­жақты фор­матта достық, өзара тиімді қарым-қатынасты сақтау, мем­­лекет­аралық бірлестіктер және халықаралық ұйымдармен кешен­ді өзара іс-қимылды дамыту қарас­тырылған.

Президент өзінің сыртқы сая­сатқа қа­тысты жұмысында ашық­тық, праг­ма­тизм және ымы­раға келу секілді тәсіл­дерді қол­­дану арқылы Қазақ­стан­ның ұлт­­тық мүдделерін сенімді қор­ғай­­ды. Бұл тәсілдің тиімділігі Өз­­бек­стан­дағы Сар­доба су қой­ма­­сы­ның бұзылуына бай­ланыс­ты төтенше жағдай кезінде анық көрінді. Екі елдің түсінісіп жұ­мыс іс­теуінің арқасында су тас­қы­нының салдарын қысқа мер­зімде жою мүмкін болды.

Қасым-Жомарт Тоқаев сайлауалды бағдарламасында Елбасы айқындаған көп векторлық саясат қағидасын ұстана отырып, стра­тегиялық серіктес елдер – Ресей, Қытай, АҚШ, Орта­лық Азия мем­лекеттерімен, Еуропа­лық одақ, Азия және Таяу Шығыс мем­лекеттерімен тең, достық қа­рым-қатынасты, сонымен қа­тар БҰҰ, ТМД, ЕАЭО, ШЫҰ, ЕҚЫҰ, АӨСШК секілді халық­ара­­лық ұйымдармен байланысты нығайта түсетінін мәлімдеген-ді.

Ол уәделер іске асырылып, Мем­лекет басшысы өзінің халық­аралық аренада еліміздің мүд­десін қорғай алатын ірі саясаткер екенін көрсете білді. Мәселен, былтыр Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің онлайн отырысында 2025 жылға дейінгі еура­зиялық экономикалық инте­гра­ция­ның стратегиялық даму бағыт­тары туралы құжатты қа­был­дау идеясын қолдай отырып, стратегияның кейбір бөлімдерін қайта талқылап, əлі де пысықтай түсу керегін, ден­саулық сақтау, білім және ғы­лым салаларын ЕЭК-ның құ­зы­реті­не толық көлемде беру оның эко­но­микалық бағытын айтар­лық­тай өзгертіп жіберуі мүмкін екенін ескерткені, сондай-ақ ЕЭК-тің өкі­леттігін кеңейту мəсе­­ле­­ле­ріне мұқият болуға шақырғаны есімізде.

Биылғы 1 қаңтардан бастап Қазақ­стан Еуразиялық эконо­ми­калық одақ төрағалығын қабыл­дады. Осыған орай, Қасым-Жомарт Тоқаев ЕАЭО-ға мүше мем­лекеттердің басшыларына жол­даған Үндеуінде бірқатар маңыз­ды мәселені көтеріп, ұйым­ның алдағы 5 жылдағы бағытын айқындап берді.

Түйіндей айтқанда, екі жыл ішінде атқарылған шаруалар­ды әлі де тізе беруге болады. Ең бастысы – Мемлекет бас­шы­сы көтерген бастамалар халық­тың игілігі үшін жасалып жатыр. Қасым-Жомарт Тоқаев ел талабын ескеріп, нақты шешім қабылдайтынын талай мәр­те дәлелдеді. Осы мерзімде ат­қарылған жұмыстарға қарап оты­рып, Президентіміз алдағы уа­қыт­та да елімізді Елбасы бел­гі­леп берген «Қазақстан – 2050» Стратегиясының айқын бағы­тымен бұлжытпай алға бас­тап, халқымызды Мәңгілік ел болу мұ­ратын орындау жолына жұ­мыл­дыра беретініне сенімдіміз.

Авторы: Абай Отар

egemen.kz