Отандық ғалымдар Каспий итбалығының тіршілігі мен миграциясын ұдайы бақылауда ұстайды.

Ол үшін теңізді мекендеушіге арнайы микрочип тағылмақ. Қазақстанда итбалық тек Каспий теңізінде кездеседі. Бір өкініштісі, ол бүгінде тұқымы азайып бара жатқан жануарлар қатарында. Қазір теңізде 300 мың бас итбалық бар. 100 мыңдайы ел аумағына тиесілі секторда тіршілік етеді.

Спутниктік бақылауға арналған микроқондырғы 9 ересек итбалыққа тағылды. Ақ айдында алаңсыз тірлік кешіп жүрген су мақұлығына белгі тағу оңай шаруа емес. Алдымен олардың жатағын анықтап, сосын үркітпей ғана қолға түсіру үшін ғалымдар көп тер төкті.

Гүлсім Мұтышева, теңіз биоресурсын зерттеуші ғалым:

- Итбалықтарға арналған микрочип олардың арқасына немесе басына эпоксид желімінің көмегімен орнатылған. Ол теңіз жануарының саулығына еш залал келтірмейді. Сол арқылы біз олардың тіршілігін ғарыштан бақылаймыз. Жатағын, өрісін анықтаймыз, есеп жүргіземіз.

Жаңа жобаның нәтижесі ғалымдардың өздерін де таңғалдырып отыр. Олар ғарыштық жүйе арқылы итбалықтармен жете таныса бастады.

Қуанышбек Мұханов, экологияны қорғау мекемесінің директоры:

- Бұл – біздің белгі таққан итбалығымыз. Мінекей ол жағаға шықты. Жалпы біздің кейіпкеріміз бір айдың ішінде Макачкалаға дейін сапарлап, 1 мың шақырым жол жүрген.

Осылайша ғалымдар теңіз мақұлығының тыныс-тіршілігінен хабардар болады. Олардың өрісі, көбею процесі – бәрі де алақандағыдай. Итбалық 80 метр тереңдікке дейін демалмастан сүңги алады екен.

Қаңтар айында итбалықтар мұзға күшіктей бастайды. Енді ғалымдар көшпелі су мақұлығының көбею процесін бақыламақ. Олар – теңіз жануарларының ішіндегі төлін сүтпен қоректендіретін бірден-бір тіршілік иесі. Сүті өте қою, маңызды. Майлылығы 50% жетеді екен. Итбалықтардың көбею процесін ғалымдар ресейлік әріптестерімен бірге бақыламақ. Ол үшін арнайы жабдықталған ұшаққа тапсырыс берілді.

Сағиден Ербөлеков, ихтиолог:

- Арнайы қондырғымен жабдықталған ұшақ-зертхана мультиспекторлық түсірілім жасауға мүмкіндік береді. Сол кезде біз фото- және бейнежазбаларға қол жеткіземіз.

Соңғы 20 жылда теңіз жануарларының санағы мүлде жүргізілмеген. Ресейлік ғалымдардың есептеуінше, бүгінде Каспий теңізінде 300 мың бас итбалық бар көрінеді. Оның 100 мыңдайы қазақстандық секторда тіршілік етеді. Бірақ бұл болжам ғана. Көп ұзамай ғалымдар Каспий теңізінің солтүстік жағалауындағы итбалықтардың нақты санын анықтай алады.

Авторлары: Арыстанбек Кенже, Темірлан Сұлтанғазиев

2020 жылы Ақтаудан Беларусь астанасына тұрақты әуе рейсі ашылады деп күтілуде.

Авиарейс маусым айынан бастап іске қосылмақ. Жоба жүзеге асқан жағдайда қазақстандықтар Минск қаласына әуе жолымен қатынау мүмкіндігіне ие болады. Маңғыстау облысының орталығынан 8 ішкі және 16 халықаралық бағыттарға ұшақ ұшады. Аптасына 5 рет Мәскеу, Ыстамбұл мен Бакуге тікелей әуе кемесі қатынайды. Айта кетейік, Ақтау халықаралық әуежайы тасымалдаулар көлемі бойынша елорда мен Алматыдан кейін үшінші орында тұр. Оның ұшу-қону жолағына 2013 жылы жөндеу жүріп, ұзартылған еді. Қазір тәулігіне 30-ға тарта ұшақ қабылдап, жөнелтіп келеді.

Ерғазы Жолдасов, Ақтау халықаралық әуежайының атқарушы директоры:

- Бүгінгі таңда бізге Беларусь компаниясы аптасына үш рет тұрақты рейс ашуға ықпалын тигізіп отыр. Бұл енді маусым айынан басталады. Билеттер сатылымы басталды. Ашық аспан аясында бізге көптеген рейс ашылады деп ойлаймыз. Араб Әмірлігіне баруға да келіссөздер жүргізгенбіз. Біздің бағытқа 2021 жылы өздерінің мақсаттарын қойған.

Алматы облысының Талғар қаласындағы көппәтерлі тұрғын үйлерді орталықтандырылған жылу жүйесіне қосу мәселесі өз шешімін тапты.

Бұрын тұрғындар мұндай пәтерлерді өздері жылытуға мәжбүр болса, енді олар да көгілдір отынның қызығын көре бастады. Ол үшін 15 шағын жылу орталығы салынды. Соның 14-і жұмыс істеп тұр. Ол 3300-ден астам абонентті жылумен қамтамасыз етуде. Қазір қалада осындай 2 мыңнан астам пәтерді орталықтандырылған жылу жүйесіне қосу жұмыстары жүріп жатыр.

Асқар Кенженов, облыстық Энергетика және тұрғын үй-коммуналды шаруашылық басқармасы басшысының орынбасары:

- Бірінші кезекте 4 және 5 қабатты тұрғын үйлерді орталықтандырылған жылу жүйесіне қосуға басымдық берілді. 2-3 қабатты үйлерге де біртіндеп жылу барады. Мұндай жобалар болашақта Қарасай, Еңбекшіқазақ аудандарында да жүзеге асады. Қазір жобалық-сметалық құжаттамалары әзірленіп жатыр.

Бастысы оны жалға алу бағасы қолжетімді болмақ.

Тағы бизнесін бастауға ұмтылған жастарға да барынша көмек көрсетілетін болады. Жастар жылының жабылу салтанатында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев осы мәселені де атап өтті.

Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті:

- Мемлекеттік органдар бірнеше маңызды бағыт бойынша жұмыс жүргізді. Атап айтқанда, тұрғын үй, жұмыспен қамту, сапалы әрі қолжетімді білім беру ісін қолға алдық. Еліміздің ірі қалаларында жұмысшы жастарға 9 мың пәтер беру туралы шешім қабылданды. Оны жалға алу құны айына 15 мың теңге ғана болады. Биыл 5 мың азамат мемлекеттен грант алып, жас кәсіпкер атанды. Алдағы 3 жыл ішінде олардың саны 30 мыңға дейін көбейеді. Осыған орай республикалық бюджеттен қосымша 5 млрд теңгеге жуық қаржы бөлеміз. Бұдан бөлек 10 мың жас бизнесмен шағын несиенің арқасында өз өндірісін кеңейтті. Соның басым көпшілігі аудан және ауыл тұрғындарына арналды. Бұл бастамалар «Дипломмен ауылға» бағдарламасына жаңа серпін берді.