ШҚО-дағы «Үйдене» су қоймасы апатты жағдайда тұр

Қазір құрылғының біреуі әупірімдеп істеп тұр. Егер ол  бұзылса, аудандағы 10 мың гектардан астам егіс алқабы мен етектегі алты ауыл және Зайсан қаласындағы саябақтар мен екі шағын аудан сусыз қалуы мүмкін.

Олжас Керейхан, тілші:

- Салынғанына 57 жыл болған бұл бөгетке 76 миллион текше метр су сыяды. Ал  анау менің ту сыртымыда тұрған екі шлюзді ашқанда оның тек біреуінен ғана секундына 12 текше метр су ағады. Яғни Зайсан ауданының малы мен жаны осы су бөгетінен тіршілік нәрін алып отыр.

Екі таудың ортасындағы құз жартасты көлбеп салған нысанның құрылымы да ерекше. «Үйдене» су қоймасы қар мен жауын және тау бұлақтарынан толығады. Бұрын қара күзден бастап су жиналып, көктемде шектік кемеріне  жететін. Ал соңғы жылдары ең төменгі деңгейде жинайды. 340 метр құбыр тартылған тоннель жарылып тұр. Негізгі су реттегіш үш шлюздің екеуінде ақау бар. Былтырдан бері тек бір шлюз ғана істеп тұр.

Бақытжан  Наққазин, «Үйдене» су қоймасының директоры:

- Біреуі істен шықса, тоннель толып үлгермейді. Өйткені 57 жылдық су өлшеу журналында жазылған судың мөлшері 45 миллион текше метрден аспайды.

45 миллион текше метерден аспаса да, бұл су мөлшері бүгінгі қажеттілікке толық жетеді. Қазір аудандағы шаруалар 10 200 гектар егіндік алқапқа суды осы «Үйденеден» алады.

Сабыр Мұсабекұлы, Зайсан ауданы Кәсіпкерлік және ауыл шаруашылығы бөлімінің басшысы:

- Зайсан қаласындағы Сауыр және Маңғыстау мөлтек аудандары үш мың үйге дейін су беріледі. Саябақтарға, Қарабұлақ, Кеңсай, Бақасу, Жарсу ауылдарына да су беріледі. Сондықтан осы су қоймасын үнемі жіті назарда ұстап, тиісті мекемелер тарапынан қаржы бөліп, жөндеу жұмысын жүргізіп отыру керек.

Жөндеу жұмысын жүргізу үшін 2019 жылғы есеп бойынша 851 миллион теңге қажет. Нысан директорының айтуынша, шаруаларға су сатқаннан түскен қаржы жұмысшылардың еңбекақысы мен басқа шығындардан аспайды. Үш шлюз диаметері бір жарым метер болатын үш құбыр арқылы су реттеледі.

Су қоймасын кезінде ресейлік инженер-конструкторлар жобалап салған. Шлюздердің құрылымы да ерекше. Бірақ қазір әбден тозған.

Дәулет Жанысов, «Қазсушар» РМК ШҚОФ Директорының орынбасары:

- 2016 жылдан бері «апатты жағдайда» деп белгіленген. Содан бері жұмыстар басталған болатын. Бірақ 2019 жылы сомасы үлкейген соң, тоқтап тұр.

Тоқтап тұрған жөндеу жұмысы қашан қаржы бөлініп, қайта жалғасатынын ешкім нақты айта алмайды. Ал облыста «Қазсушар» мекемесінің қарамағында 116 нысан болса, олардың 90% ескірген. «Үйдене» сияқты үш су қоймасы тағы үрей тудырып тұр.

Авторлары: Олжас Керейхан, Жігер Бабаханов, Дмитрий Пыхтин