Қаланың цифрлық егізі: Қазіргі заманның сын-тегеуріндерін шешуге технологиялар қалай көмектеседі

Цифрлық егіздер ақылды қалаларды жоспарлау, басқару және болашақ сын-қатерлерге бейімдеу тәсілін өзгертеді.

Әлемдегі мегаполистер асқан қарқынмен өсуде: қала тұрғындарының саны апта сайын 1,5 миллион адамға артады екен. БҰҰ мәліметінше, 2050 жылға қарай әлем халқының 68% жуығы қалаларда тұрады. Инфрақұрылымның шамадан тыс жүктелуі, көлік кептелістері, экология және қалдықтарды кәдеге жарату проблемалары, апаттық жағдайлар және басқа да көптеген проблемалар — осының бәрі қала билігінен ұзақ мерзімді жоспарлауды ғана емес, сондай-ақ жедел әрекет етуді талап етеді. Дәстүрлі басқару әдістері өсіп келе жатқан жүктемелерді көтере алмайды және цифрландыру бірінші орынға шығады.

Қаланың цифрлық егізі — бұл әртүрлі дереккөздерден алынған деректерді біріктіре отырып, қалалық ортаны басқаруды өзгертетін инновациялық шешім. Бұл технология тек болжам жасап, дамуды жоспарлауға ғана емес, күнделікті проблемаларды жедел шешуге де мүмкіндік береді. Цифрлық егіздің басты артықшылығы — оның көптеген деректерді бірыңғай жүйеге біріктіру және оларды дереу талдау қабілетінде. Бұл дәстүрлі тәсілдер арқылы байқалмайтын қалалық инфрақұрылымдағы болмашы бұзылыстарды да анықтауға мүмкіндік береді. Мысалы, нақты уақыт режимінде жол көлік апатының (ЖКА) орнын, жол жабынының зақымдануын немесе беймәлім қоқыс үйіндісінің пайда болуын байқауға болады. Осындай проблемаларды тез анықтаудың арқасында қалалық қызметтер тұрғындар үшін қолайсыздықты барынша азайтып, одан туындайтын ықтимал салдарды болдырмай, дереу әрекет ете алады.

Сонымен қатар, цифрлық егіз түрлі жағдайлардың ағымын модельдеуге, көлік бағыттарын оңтайландыруға, экологиялық жағдайды жақсартуға және шығындарды қысқарта отырып, барлық үрдістердің ашық жариялылығын қамтамасыз етуге көмектеседі. Бұл технология жаһандық және жергілікті міндеттерді шешудің бұлжытпас құралына айналуда. Ол шығарындыларды бақылау, қоқыс шығаратын көліктердің бағыттарын оңтайландыру және жасыл аймақтардың жағдайын бақылау арқылы экологиялық жағдайды жақсартуға көмектеседі. Сонымен қатар ол ұсақ, бірақ маңызды мәселелерді шешуге қабілетті: мысалы, көшедегі жарықтандырудың бұзылуын жедел жөндеу немесе жаяу жүргіншілер мен велосипедшілер үшін жағдайды жақсарту сияқты әрекеттер.

Қалаларды цифрландыру цифрлық егіз технологиясының көмегімен басқаруды икемді, ашық және тиімді етеді. Бұл жай ғана құрал емес, бұл — әрбір үлкен немесе кіші проблема тез және аз шығынмен шешілетін, ал қала тұрғындарының өмірі қауіпсіз әрі жайлы болатын болашақтың ақылды қалаларын құруға арналған іргетас.

Цифрлық егіз қалаларды бейімделіп, дами алатын жүйелерге айналдырады. Алматының қарқынды өсу жағдайындағы мұндай технологиялар — болашақтың ақылды қалаларын құрудың негізі.

Цифрлық егіздерді тиімді пайдалану мысалдары:

Сәулетшілер мен қала құрылысшылары жаңа ғимараттың көлік ағынына немесе көрші нысандардың жарықтандыру деңгейіне әсерін бағалау үшін цифрлық егіздікті пайдалана алады, айталық, Цюрих қаласын мысалға алуға болады. Цифрлық егіздікті Шанхай қаласында да қолданады. Forbes мәліметтері бойынша, бұл көшірме қоқыс жинау жүйесінен бастап электробайктарды зарядтау инфрақұрылымына дейін қалалық ортаның 100 000 астам элементін модельдейді және Қытай билігіне төтенше жағдайларға, мысалы, табиғи апаттар мен пандемияларға қарсы әрекет етуді жоспарлауға қолқабыс етеді. 

Дүниежүзілік экономикалық форумның есебіне сәйкес, цифрлық егіздердің маңызды функциялары — шешім қабылдауды оңтайландыру, көпмемлекеттік басқару жүйелерін құру, инфрақұрылымдық жоспарлауды қолдау және көміртегі қалдықтарын азайту болып табылады. Айталық, Францияның Ренн қаласында цифрлық егіз метро станцияларын салу уақытын 70 пайызға қысқартуға көмектесті, ал Қытайдың Куньмин қаласында жол кептелісін 20 пайызға дейін азайтып, көлікті басқаруды жақсартты. Сондай-ақ, Жаңа Оңтүстік Уэльсте (Австралия) жобаларды нақты жоспарлауға мүмкіндік беретін, 22 миллион ағаш пен 540 000 ғимарат белгіленген картасы бар цифрлық егіз жасалды. Баяндамада бұл технологиялардың қалалық басқару тиімділігін арттыруға және операциялық шығындарды 35 пайызға төмендетуге, мысалы, АҚШ-тың Нью-Йорк және Феникс сияқты қалаларындағы экологиялық жағдайды жақсартуға қалай көмектесетіні атап көрсетілген.

Осылайша, билік пен қала құрылысшылары үшін қалалардың цифрлық үлгілерінің ресурстарды үнемдеу, жобалауда және негізделген шешімдер қабылдауда қателіктерді болдырмау сияқты мүмкіндіктер тұрғысынан маңыздылығы даусыз. 

Қазақстандағы 2024 жылғы топан су басуы: дағдарыс сабақтары

2024 жылы 120 мыңнан астам адамға әсер еткен көктемгі су тасқыны соңғы 80 жылдағы ең ірі су тасқыны болды. Эвакуация су басқан аймақтардың 100 мыңға жуық тұрғынын қамтыды, азаматтардың жалғыз баспанасы болып табылатын 19 000 астам үйлер мен саяжай құрылыстарын су алып кетті. Бұдан басқа, 11 мыңнан астам бала оқитын 40 білім беру мекемелері зардап шекті. ШОБ-тің де зардап шеккені сөзсіз: шағын және орта бизнес субъектілеріне келтірілген зиянды өтеу үшін 12 млрд астам теңге бөлінді.

Бұл табиғи апат қалалық инфрақұрылымды басқару тәсілдерін жаңғыртудың қаншалықты маңызды екенін көрсетті. Табиғи апаттарға ден қою тиiмдiлiгiн едәуiр арттыруға қабiлеттi шешiмдердiң бiрi цифрлық егіздерді пайдалану болып табылады. 2024 жылғы су тасқыны жағдайында су басқан өңірлердің цифрлық көшірмесі апатты болжауда, жедел ден қоюда және тиімді қалпына келтіруде маңызды рөл атқаруы мүмкін.

Ауа райы жағдайлары, судың деңгейі, инфрақұрылымның жай-күйі және жергілікті жердің бедері туралы деректерді қамтитын цифрлық егіз су тасқыны сценарийлерін модельдеуге және қатерлі аймақтарды дәл айқындауға мүмкіндік береді. Осының арқасында қауіпсіз эвакуация бағыттары мен паналайтын жерлерді ұсына отырып, тұрғындарды ықтимал қауіп-қатер туралы алдын ала хабардар етуге болар еді. 

Сонымен қатар, апаттан кейін цифрлық егіздер залалды бағалау және қалпына келтіру жұмыстарын жоспарлау үрдісін жеделдетеді. Инфрақұрылымның зақымдануы туралы нақты деректерді қолдану арқылы, неғұрлым зардап шеккен аудандар мен объектілерді қалпына келтіруді жеделдете отырып, ресурстарды жылдам және дұрыс бөлуге болады. цифрлық модель жағдайдың толық көрінісін ұсынады, бұл сақтандыру төлемдері мен жөндеу үшін қажетті уақытты айтарлықтай қысқартады.

Бұл мысал цифрлық егіздер технологиялары дағдарыстық жағдайларды болжау және тиімді ден қою құралы ғана емес, сонымен қатар ұзақ мерзімді қалпына келтіру және қалалық инфрақұрылымды жоспарлау үшін қуатты құрал бола алатынын көрсетеді. Ірі қалалар мен басқа да осал өңірлерде мұндай технологиялар жай ғана пайдалы құрал болып қана қоймай, тұрақсыз табиғи және әлеуметтік факторлар жағдайында қауіпсіздік пен орнықтылықты қамтамасыз ету үшін қажеттілікке айналып отыр. 

Citix-тің Shark технологиясы: қалаларды басқарудағы революция 

Қазақстандық Citix компаниясы өзінің бірегей құрылғысы — Shark көмегімен қалалық үрдістерді басқаруға бағытталған цифрлық технологияларды дамытуға үлес қосуды жалғастыруда. Камералар мен сенсорлармен жабдықталған Shark нақты уақыт режимінде аудандарды цифрлай отырып, қалалық инфрақұрылым туралы деректерді жинайды.

Қазіргі уақытта Алматыда Citix 800 000 шаршы метрден астам жолды және қалалық кеңістіктің 1200 элементін, соның ішінде жол белгілері, жарықтандыру, аялдамалар мен жарнамалық қалқандарды сәтті цифрлады. Shark әр үш сағат сайын жолдардың жай-күйі, оқылмайтын белгілер, сондай-ақ қоқыс жиналатын жерлер туралы өзекті ақпарат бере отырып, қалалық инфрақұрылымдағы өзгерістерді тіркейді. Бұл қала әкімшілігіне, бизнеске және тұрғындарға өзгерістерге жедел ден қоюға және мегаполистегі өмір сүру сапасын жақсартып, үдерістерді оңтайландыруға мүмкіндік береді.

Shark технологиясының көмегімен жасалатын цифрлық егізқала бойынша құрылғының тұрақты қозғалысының арқасында нақты уақытта жаңартылып отырады. Citix технологиясының бұл бірегей ерекшелігі қалалық инфрақұрылымның барлық өзгерістерін жоғары дәлдікпен бақылауға мүмкіндік береді. Мысалы, PCI стандартын пайдалана отырып, жол жабынының сапасын бағалауға, бүлінген немесе жоғалған жол белгілерін анықтауға, сондай-ақ қала кеңістігінің элементтерінің жылжуын немесе жоғалуын бақылауға болады. Деректердің 90 пайыздан астамы әрбір үш сағат сайын жаңартылады, бұл ақпараттың өзектілігін және кез келген өзгерістерге жедел ден қоюды қамтамасыз етеді. 

Бұл үрдіс Алматы тұрғындарының өмір сүру сапасын арттыруға және қалалық инфрақұрылымды тиімді басқаруға кең мүмкіндіктер ашады. Мысалы, жолдардың жай-күйін саралау арқылы цифрлық егіз жөндеуді қажет ететін учаскелерді жедел анықтап, ықтимал қауіпті жағдайлардың алдын ала алады. Бұл жол желісін жақсартып қана қоймай, оған қызмет көрсету шығындарын қысқартуға жетелейді, яғни, қала бюджетін пайдалануды оңтайландыруда үлкен маңызды мүмкіндік туындайды.

Қаланың цифрлық егізі көлік ағындары мен қалалық инфрақұрылым туралы деректерді біріктіре отырып, ұсақ да, ірі де міндеттер үшін шешімді ұсынады. 

Көшені жарықтандыру, қоқыс жинау және коммуналдық қызметтердің жай-күйі туралы ақпаратты жинай отырып, цифрлық егіз ресурстарды нақты бөлуге мүмкіндік береді, бұл қалалық қызметтің тиімділігін едәуір арттырады.

Айтарлықтай ауқымды деңгейде, инфрақұрылымның ағымдағы жай-күйі туралы көлемді деректерді талдай отырып, цифрлық егіз ұзақ мерзімді қалалық жоспарлау үшін қуатты құралға айналады: ол жаңа аудандарды, көлік тұрағын, жол айрықтарын және басқа да негізгі объектілерді жобалауға көмектеседі.

Осылайша, қала өз тұрғындарының жайлы өмірі үшін барынша бейімделген, экологиялық таза және орнықты бола түседі.

Болашақ цифрлық егіздерде

Цифрлық егіздер - қалаларды трансформациялаудың негізі. Олар қала билігіне қала кеңістігін үйлесімді әрі жан-жақты дамытуға, тұрғындар үшін жайлылық пен қауіпсіздікті қамтамасыз етуге, өзгерістер мен дағдарыстарға жылдам әрекет етуге және инфрақұрылымды дұрыс жоспарлауға көмектеседі. Мұндай технологияларды енгізу — технология қоғам игілігі үшін жұмыс істейтін, ал басқару анағұрлым ашық және қалалықтардың нақты қажеттіліктеріне бағдарланған болашақ қалаларын құруға жасалған қадам.

Қазақстан бұл бағытта нақты әрекет жасап жатыр. Citix компаниясы өз жұмысын Алматы қаласының аудандарының цифрлық көшірмесін әзірлеуден бастап, қазіргі уақытта қалалық ортаны басқаруға озық технологияларды енгізуде.