Дүлділ домбырашы, Тәңір ерекше талант берген сазгер Нұрғиса Тілендиевтің артында қалған мол мұрасының ішінде аяқталмай қалған шығармасы бар екенін біреу білсе, біреу білмейді. Оркестрге арнап жазылған бұл туындыға сазгер өзі «Өмір дастаны», «Реанимация» деп екі атау берген екен. Әрі осы музыкаға қатысты өсиет те қалдырыпты. Бұл құнды жәдігер қазір Нұрғиса Тіендиевтің мемориалды музей-үйінде сақтаулы.
Бұл үйді 1979 жылы қазақтың өнеріне, руханиятына еңбек сіңіргендер үшін Дінмұхамед Қонаев арнайы салдырған екен. Ұлы композитор, дирижер Нұрғиса Тілендиев осы шаңырағында өмірінің соңына дейін тұрды. Арада біраз жыл өткен соң сазгердің өзінің қалдырған өтініші бойынша 2014 жылы бұл пәтер музейге айналды. Қазір мұнда Нұрғиса Тілендиевтің жеке заттары құнды мұра ретінде сақтаулы.
Гүлжан Көленқызы, тілші:
- Бұл Нұрғиса Тілендиевтің жұмыс бөлмесі. Дәл осы жерде сазгер мына роялда талай шығармаларын дүниеге әкелген. Ал мына тұрған пианиноның 90 жылдық тарихы бар. Бұл пианиноның сазгердің анасы сазгерге 10 жасында сыйға тартқан екен. Нұрғиса Тілендиев алғашқы шығармаларын дәл осы пианинода жазған.
Музейде композитордың тұрмыста қолданған заттарымен қатар сахналық киімдері, дирижерлік таяқшасы, фотосуреттері, шетелдік сапарларынан естеліктер қойылған. Сондай-ақ 500-ден астам шығармасының ноталары да осында. Олардың қатарында өмірінің соңғы жылдарында жазылған, бірақ аяқталмай қалған «Өмір дастаны» шығармасы да бар. Сазгер туындыны «Реанимация» деп те атапты. Бұл шығарма сазгердің жүрегінің соңғы лүпілі, музыка арқылы айтқан соңғы сөзі сияқты.
Мөлдір Зікірбай, Нұрғиса Тілендиев музей-үйінің қызметкері:
- Өзінің жары Дариға Тілендиева сол больницада жатқан кезде қасында болған. Өзінің аяқтай алмайтынын Нұрғиса Тілендиев түсінген кезде, кімде кім аяқтаса, мен өз рұқсатымды бердім, осыны халыққа жеткіз деген. Екі-үш композиторден ұсыныс түскен болатын. Енді ол ұсынысқа рұқсатын тек өзінің қызы Дінзұхра Тілендиева береді. Әлі күнге дейін ешқандай ұсыныс қабылданбады. Өте күрделі оркестрге арналған шығарма.
Аңыз адамның өнері де, өмірі де халықтың көз алдында өтті. Өмірлік жары Дариғаға арнап бірнеше күй, ән арнады. Ұстазы Ахмет Жұбанов сыйға тартқан домбырасын да Дариға деп атауы асыл жарына деген құрметі болса керек.
Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі Дариға Тілендікеліні ұлы музыканттың жары ғана емес, өнердің өз адамы еді. Бірнеше киноларға түсіп, концертмейстер болып қызмет етті. Бір өкініштісі, сазгердің ғасыр тойына жетпей, жақында ғана өмірден озды. Екі асылдың тұяғы Дінзухра Тілендиева қазір Нұрғиса Тілендиев атындағы академиялық фольклорлы-этнографиялық «Отырар сазы» оркестірінің бас дирижері.
Самат Мәлімбай, дирижер, композитор, Н.Тілендиевтің шәкірті:
- Жаны жайсаң. Өмірі бір қабағын шытып, ренжіп жүрмейтін. Сондай жақсы адам еді. Қашан келсең де дастарханы жайылып тұрады. Нұр аға ылғи «Дариғаның шәйін-ай» деп айтатын. Гастрольде жүрсе де Дариға тәтенің шәйін сағынып жүретін. Үйде де, түзде де Нұр ағаның қасында болды ол кісі. Нұр аға жанындай жақсы көретін Дариға тәтені. Даха дейтін. Дариға деп ешқашан айтпайтын. Болмаса, қысқаша Дах деп шақырады.
Тілендиевтің күйі шежіреге айналып, әні тыңдарманның жүрегіне жетіп, қазақтың төл өнерін қайта түрлендіріп, ұмыт қалған ұлттық аспаптарға жан бітірді. Оркестрге қосқан бірнеше кинотуындылардың өміршең болуына музыкасы арқылы үлес қосқан ұлы композитордың мұрасы – руханияттың сарқылмас қазынасы.
Гүлжан Көленқызы, Эдуард Кон
